در تصور اکثر مردم، کیک یک خوراکی خوشمزه است که با ترکیب آرد و شیر و تخم مرغ و شکر و بکینگ پودر با افزودنی‌های دیگر درست می‌شود. اما برخلاف تصور عموم که فکر می‌کنند تنها می‌شود افزودنی‌ها را حذف یا تعویض کرد، (برای مثال به جای کاکائو از وانیل یا طعم‌دهنده دیگر استفاده کرد)، چهار جزء اصلی دیگر غیر از آرد را هم می‌شود تعویض کرد!
بله؛ درست شنیدید. می‌شود کیک‌هایی پخت که شیر یا تخم مرغ یا شکر یا بکینگ پودر نداشته باشند و هنوز خیلی خوش‌بافت و خوشمزه باشند. قبلا در نوشته‌هایی دیگر راجع به جایگزین‌های تخم مرغ و شکر و بکینگ پودر برایتان صحبت کرده‌ایم. به طور خلاصه می‌شود بکینگ پودر را با جوش شیرین یا سفیده تخم مرغ، خود تخم مرغ را با لسیتین، شکر را با عسل یا چغندر جایگزین کنیم. اما آیا شیر هم جایگزینی در کیک دارد؟ بله. امروز در مقاله حاضر می‌خواهیم راجع به انواع جایگزین شیر در کیک صحبت کنیم. تا اگر قرار شد از شیر در تهیه کیک استفاده نکنید، بدانید که چه موادی می‌توانند با آن جایگزین شوند.
پس حتما با ما تا انتهای این مطلب همراه باشید. جایگزین شیر در کیک را بررسی خواهیم کرد و قبل از آن خواهیم دید که چرا بعضی اوقات به این جایگزینی نیاز خواهیم داشت.
اهمیت جایگزین شیر در کیک
قبل از هر چیزی بیایید تا با هم ببینیم که چرا بعضی اوقات نیاز می‌شود به جایگزین شیر در کیک فکر کنیم؟ اصلا دلیلی برای این موضوع وجود دارد؟ بله. دلایلی بعضا مهم وجود دارد که قناد یا کیک‌پز خانگی را وادار می‌کند به جایگزینی شیر در کیک فکر کند. این دلایل به صورت خلاصه عبارت است از:
بعضی از انسان‌ها به لاکتوز داخل شیر طبیعی لبنی حساسیت دارند. یعنی معده آن‌ها نمی‌تواند این مدل شیر را به خوبی هضم کند. پس طبعا کیکی که با شیر طبیعی لبنی پخته شده باشد هم برای این افراد مناسب نیست. حالا فکر کنید که یک نفر از این عزیزان در خانواده شما حضور داشته باشد و شما بخواهید کیک بپزید! طبعا باید همیشه به فکر راه چاره باشید.
بعضی از انسان‌ها به دلایل محیط زیستی و حمایت از حقوق حیوانات، عنوان وگان را برای خودشان برگزیده‌اند. دقت داشته باشید که گیاهخواران موسوم به وجترین، مشکلی با نوش جان کردن فرآورده حیوانی مانند شیر و تخم مرغ ندارند. اما وگان‌ها حتی شیر و تخم مرغ را هم نمی‌خورند. پس اگر کسی دور و بر ماست که وگان شده است، باید در هنگام پخت کیک به فکر جایگزین برای شیر در کیک فکر کنیم.
شاید برایتان جالب باشد؛ اما بالاخره پیدا می‌شوند افرادی که کلا طعم شیر را دوست ندارند. ولو اینکه شیر در بافت کیک طعم داده باشد و بعد از پخته شدن باز هم با بو یا طعم شیر مشکل دارند و نمی‌توانند آن را نوش جان کنند. در این اوقات هم باید فکر جایگزین شیر در کیک باشیم.
گاهی اوقات هیچ مشکلی از بابت کسی که می‌خواهد کیک را نوش جان کند وجود ندارد. اما در جایی هستیم که به شیر دسترسی نداریم و می‌خواهیم کیک بپزیم. یا اینکه چون در محدوده زمانی سریعی قرار است مثلا برای یک مهمانی یا تولد کیک بپزیم، الان شیر نداریم و زمان تهیه شیر وجود ندارد. در این اوقات هم باید به فکر یک جایگزین برای شیر در کیک باشیم.
و نهایتا خلاقیت. به این فکر کنید که چرا فقط کیک را با شیر بپزیم؟ آیا نمی‌شود از مواد دیگری در کیک استفاده کنیم تا عطر و بافت و طعم متفاوتی از کیک بگیریم؟
ما در ادامه این مقاله انواع جایگزین شیر در کیک را بررسی خواهیم کرد تا با هرکدام از دسته‌های بالا که در ارتباط هستید، بتوانید بهترین انتخاب را داشته باشید. اما بیایید قبل از معرفی گزینه‌ها، ببینیم که وجود شیر در کیک چه کاری انجام می‌دهد؟ در این صورت معیار بهتری برای انتخاب جایگزین شیر پیدا خواهیم کرد.
چگونگی انتخاب جایگزین شیر در کیک
همیشه هنگام جایگزین کردن یک چیز با چیز دیگر با مشکل روبرو هستیم. زیرا ماده اول حاوی ویژگی‌هایی خاص است که دقیقا به همان مقدار (و با همه ویژگی‌ها) در ماده دیگری پیدا نخواهد شد. جدای از این، مواد دیگر هرکدام از بافت، رنگ، مواد مغذی و طعم و عطر متفاوتی برخوردار هستند که کار ما را سخت می‌کنند.
مهم‌ترین ویژگی‌ای که شیر دارد، بالانس بین چربی، شیرینی، خامه‌ای بودن و پروتئین آن است. بالانسی که باعث می‌شود کیک به تعادل خوبی دست پیدا کند. جدای از آن، بافت نرم و پایدار و طعم کیک به شیر وابسته است. ما سعی داریم تا در انتخاب جایگزین شیر در کیک به همه این ویژگی‌ها توجه داشته باشیم. پس بیایید تا بهترین انتخاب‌های ممکن را بررسی کنیم.
محصولات لبنی دیگر به جای شیر در کیک
درصورتی که بحث لاکتوز یا وگان بودن نباشد. برای دردسترس نبودن شیر یا عنصر خلاقیت، می‌شود به سایر محصولات لبنی که دردسترس داریم فکر کنیم.
خامه سفید
تصور کیک با خامه خیلی ساده است. اما مشکل آن‌جاست که غالبا خامه را برای روی کیک، به عنوان تزئین یا طعم‌دهنده جانبی شناخته‌ایم. با این وجود می‌شود از خامه سفید به عنوان یک جایگزین خوب برای شیر در کیک نام برد.
خامه می‌تواند جایگزین شیر در کیک‌هایی باشد که بافت خامه‌ای دارند. بنابراین نمی‌توانید از خامه برای تهیه کیک‌های اسفنجی استفاده کنید. البته ما پیشتر در مطلب طرز تهیه کیک شیر اسفنجی، برایتان دستور پخت این نوع کیک را داده‌ایم. اما اگر به استفاده از خامه به جای شیر در کیک فکر می‌کنید، باید خامه را به همراه شکر هم بزنید تا یکدست شود. سپس آن را در خمیر کیک استفاده کنید. البته توجه کنید که زیاد هم زدن خامه باعث تبدیل آن به کره خواهد شد. پس در این کار، زیاده‌روی نکنید.
ماست
ماست معمولی هم یکی از گزینه‌های ساده در محصولات لبنی است که می‌تواند به راحتی جایگزین شیر شود. البته معمولا توصیه می‌شود که هنگام استفاده از ماست، حتما مقداری هم کره استفاده کنید تا چربی پایین ماست نسبت به شیر جبران شود. همچنین مقداری آب اضافه کنید تا ماست به غلظت شیر برسد. ضمنا ماستی که استفاده می‌کنید نباید ترش باشد یا آب داشته باشد. انواع ماست‌های همزده شیرین و غلیظ، مانند ماست یونانی مناسب این جایگزینی هستند. درنهایت اگر کیک شیرین می‌پزید، باید شکر بیشتری در صورت استفاده ماست به جای شیر داخل خمیر کیک بریزید.
ضمنا اگر به استفاده از ماست در کیک و دسرها علاقه دارید، می‌توانید مطلب طرز تهیه دسر بدون تخم مرغ را هم مطالعه کنید.
شیرخشک
یکی از ساده‌ترین جایگزین‌ها استفاده از شیرخشک است. شیرخشک را به همان طریقی که برای نوزادان شیر درست می‌کنند با آب جوش مخلوط کرده و به مقداری که در دستور تهیه شیر نیاز دارید، خودتان شیر تولید کنید!
محصولات غیر لبنی برای جایگزینی شیر در کیک
اما اگر می‌خواهید که محصولات غیر لبنی را به علت وگان بودن یا حساسیت به شیر با شیر کیک جایگزین کنید، دو نوع انتخاب خواهید داشت. اول شیرهای غیر لبنی و دوم آبمیوه‌ها! درمورد این دو باید توجه داشته باشید که میزان نشاسته، چربی و پروتئین‌شان نسبت به محصولات لبنی، با شیر طبیعی خیلی تفاوت محسوسی دارد. بنابراین برای استفاده از آن‌ها لازم است که تجربه و وسواس بیشتری به خرج دهید. بیایید تا چندمورد از این انتخاب‌های ممکن را با هم بررسی کنیم.
شیر برنج
منظورمان از شیرِ برنج، شیربرنج یا همان مخلوط برنج و شیر که شبیه شله‌زرد است، نیست! از برنج هم شیری گرفته می‌شود که البته خیلی رقیق است. به همین دلیل خیلی مناسب جایگزین شیر در کیک نخواهد بود. اما اگر بافت خامه‌ای برای کیک‌تان نیاز ندارید، می‌توانید از شیر برنج استفاده کنید. البته شیر برنج یکی از نزدیک‌ترین طعم‌ها (بین شیرهای گیاهی) به شیر طبیعی و لبنی را داراست. این مزیت شیر برنجی است.
شیر سویا
متداول‌ترین شیر گیاهی و غیر لبنی، همین شیر سویاست. شیری که در اکثر فروشگاه‌های کشور خودمان هم به راحتی پیدا می‌شود. یکی از بهترین انتخاب‌ها به نسبت قیمت متعلق به همین شیر است. شما می‌توانید به راحتی شیر سویا را جایگزین شیر در کیک کنید. مزه، بافت و خواص شیر سویا هم تا حد زیادی با شیر لبنی برابری خواهند کرد.
شیر جو دوسر
یک انتخاب غیر لبنی مناسب، شیر جو دوسر است. این شیر گیاهی آن‌قدر برای پخت کیک مناسب است که حتی در قنادی و بیکری جهانی نیز شهرت یافته است و به انتخابی معمول بین قنادها تبدیل شده است. البته شیر جودوسر غلظت خیلی خوبی به شما خواهد داد؛ اما طعمش خیلی خنثی است و درصورتی که از آن برای جایگزین شیر در کیک استفاده می‌کنید، باید به فکر حل این مساله باشید.
شیر بادام
قطعا می‌دانید که استفاده از انواع آجیل در کیک‌ها کار معمولی محسوب می‌شود. برای مثال کیک گردویی یا استفاده از خلال بادام برای تزئین انواع کیک. ما خودمان هم قبلا در مطلب طرز تهیه کیک هویج، استفاده از گردو و بادام را پیشنهاد داده بودیم.
اما شیر بادام هم که از حریره بادام تهیه می‌شود، یک جایگزین مناسب برای شیر در داخل خمیر کیک محسوب می‌شود. صرفا توجه داشته باشید که طعم آجیلی زیاد بادام، می‌تواند تعادل طعمی کیک را به هم بزند. پس درصورت استفاده از شیر بادام در کیک، می‌توانید به استفاده از کاکائو یا شکلات برای تعدیل این طعم فکر کنید.
شیر نارگیل
یکی از خوش‌طعم‌ترین و مغذی‌ترین شیرهای گیاهی، شیر نارگیل است که البته قیمت بالاتری نسبت به سایر شیرهای غیر لبنی دارد. این نوشیدنی خوشمزه را می‌توانید به راحتی جایگزین شیر در کیک کنید. اما هنگام جایگزینی توجه داشته باشید که شیر نارگیل به خودی خود شیرین است و باید مقدار شکر موجود در خمیر را پایین بیاورید. نگران هیچ چیزی نباشید، چون شیر نارگیل نه‌تنها از خواص شیر کم نمی‌کند، بلکه چیزهایی هم اضافه می‌کند. به خصوص در پخت کیک نارگیلی می‌توانید حتی اگر از شیر حیوانی بدتان نمی‌آید هم از شیر نارگیل استفاده کنید. ما قبلا راجع به فواید شیرینی نارگیلی نیز برایتان صحبت کرده‌ایم. مطالعه آن مطلب هم خالی از لطف نخواهد بود.
انواع آبمیوه
اگر کیک میوه‌ای دوست دارید، بدانید که می‌شود یکضرب به جای شیر از آبمیوه دلخواهتان استفاده کرد. نتیجه بعضا بی‌نظیر خواهد بود. ما هم قبلا رسپی‌های این‌چنینی برایتان آماده کرده‌ایم. برای مثال طرز تهیه کیک پرتقالی! که با آب پرتقال تازه تهیه می‌شود.
در استفاده از آبمیوه صرفا دو نکته را درنظر داشته باشید. یک اینکه آبمیوه‌ها از شیر شیرین‌تر هستند. پس حواستان به مقدار شکر باشد. و دوم اینکه در کیک‌هایی با طعم قهوه یا شکلات، نمی‌توانید به آبمیوه به عنوان جایگزین شیر در کیک فکر کنید. اما آبمیوه‌ها با طعم‌دهنده‌های دیگر مانند هل، زعفران، وانیل و... متناسب هستند. جدای از اینکه خودشان هم می‌توانند نقش طعم‌دهنده اصلی را بازی کنند. غیر از پرتقال که نام بردیم، میوه‌هایی همچون لبو، آلبالو، آناناس، سیب و... می‌توانند جایگزین شیر در کیک باشند.
آب به عنوان جایگزین شیر در کیک!
آب؛ بله، همین آب آشامیدنی. همین مایع حیات. با هزاران کاربردی که دارد، این‌جا هم می‌تواند به شما کمک کند. درصورتی که هیچ‌کدام از جایگزین‌های بالا را نداشتید، می‌توانید به مقداری که داخل رسپی شما شیر لازم بود، آب اضافه کنید. هیچ مشکل خاص و واضحی در بافت و مزه نهایی کیک شما ایجاد نخواهد شد.
اما اگر وسواس دارید، هنگام جایگزینی شیر با آب، می‌توانید مقداری کره یا خامه هم اضافه کنید. اما ماده اصلی جایگزین شما باز هم در این حالت آب خواهد بود. تنها نکته پایانی آن‌جاست که حواستان باشد از آب ولرم استفاده کنید؛ نه آب داغ یا جوش! چون در آن صورت به بافت کیک شما آسیب خواهد رسید. ضمنا اگر هنوز ته ذهن‌تان قبول نمی‌کنید که آب یک جایگزین شیر در کیک است، باید بگوییم که 88 درصد شیر هم از آب خالص تشکیل شده است. پس جای نگرانی وجود ندارد.
کلام آخر
امیدواریم که از مطالعه مطلب حاضر لذت برده باشید. همان‌طور که دیدید، اگر به هر دلیلی به جایگزین شیر در کیک فکر می‌کنید، گزینه‌های زیادی پیش روی شما وجود دارند. پس یکی از آن‌ها را به سلیقه خودتان انتخاب کنید و یک کیک متفاوت و خوشمزه برای خانواده یا دوستان خود بپزید. پیشاپیش نوش جان!
سوالات متداول
آیا جایگزین شیر در کیک بر جنس موادی که در کیک استفاده می‌کنیم اثر می‌گذارد؟
خیر، هیچ ارتباطی به سایر مواد، مانند شکر، آرد و تخم مرغ با جایگزین شیر وجود ندارد.
آیا مقدار مواد دیگر با جایگزینی شیر تغییر پیدا می‌کند؟
گاهی بله. درمورد شکر که توضیح دادیم. درمورد تخم مرغ هم خیلی تفاوتی وجود ندارد. درمورد آرد هم صرفا بافت و غلظت نهایی خمیر را مدنظر قرار دهید و نهایتا با مقداری آرد کمتر یا بیشتر به آن برسید.
آیا می‌شود چندتا از جایگزین‌های شیر را با هم به کار برد؟
بعضی اوقات بله و بعضی اوقات خیر. مثلا شیر خشک و خامه را می‌توانید با هم به کار ببرید. اما آب آلبالو و ماست خیلی ترکیب جالبی نخواهند شد!
